در بحبوحه پرتاب موشک‌های حوثی‌های یمن به خاک عربستان، تردیدهایی در مورد اصابت این موشک‌ها به هدف یا انهدام آنها پیش از برخورد با زمین به وجود آمده است. در حالی که مقام‌های سعودی هر بار مدعی انهدام این موشک‌ها به وسیله پدافند خود بوده‌اند، اما برخی تصاویر و ویدئوهایی که متعاقبا منتشر شدند، این ادعا را تأئید نمی‌کنند. در واقع این تصاویر ادعای عربستان مبنی بر پیروزی در این نبرد و نیز کارآیی سامانه دفاع موشکی پاتریوت ساخت آمریکا را زیر سؤال برده است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا یک روز پس از دیدار خود از ژاپن در مورد انهدام موشک حوثی در عربستان گفت: «سامانه ما موفق شد آن موشک را در هوا بزند. این نشان می‌دهد ما چقدر خوب عمل می‌کنیم. هیچ کس نمی‌تواند چیزی را که ما می‌سازیم، بسازد و ما اکنون آن را در جهان به فروش می‌رسانیم.»
ژاپن یکی از ۱۴ کشور جهان است که از این سامانه آمریکایی استفاده می‌کند.
اما تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی چیز دیگری می‌گویند. روزنامه نیویورک تایمز از قول برخی کارشناسان موشک می‌نویسد کلاهک موشک پرتاب شده در شامگاه ۱۳ آبان از سپر دفاعی بر فراز فرودگاه ملک خالد ریاض عبور کرده و تقریبا به هدف خورده است. این کلاهک در لحظه انفجار آن قدر به پایانه فرودگاه نزدیک بوده که مردم نشسته روی صندلی‌ها تکان خورده‌اند.
مقام‌های سعودی تا کنون در زمینه این ابهامات هیچ گونه توضیحی نداده‌اند. حتی برخی مسئولان رسمی آمریکا هم در مورد این که آیا عربستان توانسته بخشی از این موشک را منهدم کند یا نه، تردید دارند. آنها می‌گویند ممکن است کلاهک موشک بر اثر سرعت زیاد و نیروی برخورد با هوا از بدنه آن جدا شده باشد.
نیویورک تایمز با یادآوری این که حوثی‌ها در گذشته تنها یک گروه شورشی مورد حمایت ایران در یمن به حساب می‌آمدند، می‌نویسد که آنها امروز به قدرتی تبدیل شده‌اند که می‌توانند موازنه قوا در منطقه را به هم بزنند و حتی قادرند به اهدافی در قلب خاک عربستان حمله کنند. آنها هم اکنون کارآیی سامانه دفاعی عربستان را که یک عامل راهبردی آمریکا در رویارویی با ایران و کره شمالی است، به چالش کشیده‌اند.
جفری لویس، یکی از اعضای تیم کارشناسی در این زمینه به نیویورک تایمز می‌گوید: «دولت‌ها یا در مورد کارآیی سامانه‌ها دروغ می‌گویند یا این که اساسا اطلاعات غلط به آنها داده شده است و این چیزی است که برای ما نگران‌کننده است.»
سامانه ضد موشک‌های اسکاد
ساقط کردن موشک‌های اسکاد کار ساده‌ای نیست و دولت‌های عربستان و آمریکا احتمالا در مورد انهدام موشک حوثی ادعای غلطی را مطرح کرده‌اند. موشکی که در ویدئو منتشر شده گروه حوثی دیده می‌شود از نوع برکان-۲ (به معنی آتشفشان) است. این موشک یکی از انواع موشک اسکاد محسوب می‌شود که در خاورمیانه کاربرد زیادی دارد و برای رسیدن به هدف خود در خاک عربستان حدود هزار کیلومتر را طی کرده است.
مقام‌های آمریکایی و سعودی ایران را به تأمین موشک برای حوثی‌ها متهم کرده‌اند، اما ایران این ادعا را رد می‌کند. اخیرا نیز شورای امنیت سازمان ملل متحد طی گزارشی اعلام کرد شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این موشک در ایران طراحی و ساخته شده است. رویترز این گزارش را به نقل از یک دیپلمات در شورای امنیت منتشر کرد.
به نوشته نیویورک تایمز، آقای لویس و همکاران تحلیل‌گر او در تیم پژوهشی مؤسسه مطالعات بین‌المللی میدلبری واقع در مونتری کالیفرنیا، از همان آغاز شنیدن خبر انهدام موشک به وسیله سامانه دفاعی ارتش عربستان، در صحت آن تردید کردند.
در واقع دولت‌ها در گذشته نیز در مورد کارآیی سامانه دفاع ضد موشکی به ویژه موشک اسکاد اغراق کرده بودند. آمریکا در زمان جنگ اول خلیج فارس مدعی شد که به پدافند ضد موشک خود توانسته چندین موشک اسکاد عراق را منهدم کند. اما تحلیل‌گران می‌گویند که در واقع هیچ موشکی در آن زمان به وسیله این سامانه رهگیری نشده بود.
آیا سپر موشکی آمریکا در ریاض هم نتوانسته است عمل کند؟ پژوهشگران مورد مشاوره نیویورک تایمز برای یافتن پاسخ این پرسش تصاویر شبکه‌های اجتماعی را بررسی کردند.
بقایای موشک منهدم شده
بقایای به نمایش در آمده از موشک ساقط شده حوثی‌ها در ریاض نشان می‌دهد که پدافند ضد موشکی عربستان یا به آن اصابت نکرده یا اگر کرده تنها به بخشی از قسمت عقبی آن آسیب رسانده است. گفته می‌شود پیش از آن که پدافند ارتش سعودی به کار بیفتد، بخش‌هایی از موشک در مرکز شهر ریاض سقوط کرده است. در یکی از ویدئوهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده یک قطعه نسبتا بزرگ از این موشک حوثی‌ها که در پارکینگ مدرسه ابن خلدون ریاض سقوط کرده دیده می‌شود.
ویدئوهای دیگری هم هستند که در آنها قطعات دیگری از موشک یاد شده در شعاع پانصد متری یک بزرگراه دیده می‌شوند. مقام‌های سعودی می‌گویند که این قطعات مربوط به موشکی است که ارتش این کشور منهدم کرده است، اما نیویورک تایمز به نقل از کارشناسان می‌نویسد که با بررسی این قطعات اثری از کلاهک حامل مواد منفجره در آن یافت نشده است. این در واقع به معنی آن است که مواد منفجره موشک احتمالا از سپر ضد موشکی عربستان عبور کرده است.
این موشک که می‌بایست مسیر هزار کیلومتری را طی می‌کرده، به احتمال زیاد به گونه‌ای طراحی شده که بتواند در نزدیکی محل اصابت به دو بخش جدا تقسیم شود، به طوری که لوله آن که در بیشتر مسیر به همراه موشک بوده بیفتد و کلاهک آن که کوچکتر و سبک‌تر است مسیر خود را به سوی هدف ادامه دهد.
با این توضیح می‌توان دانست که چرا از میان بقایای این موشک تنها قسمت عقبی لوله آن به نمایش عمومی در آمده است. این در واقع برای کارشناسان نشانگر آن است که سامانه دفاعی عربستان نتوانسته است از اصابت موشک جلوگیری کند یا این که این سامانه تنها توانسته است به قسمت عقبی لوله موشک برخورد کند که خاصیتی نداشته و در حال سقوط بوده است.
موشک به کجا خورده است؟
انفجاری که در حدود دو کیلومتری فرودگاه ملک خالد ریاض روی داد ثابت می‌کند که کلاهک تا رسیدن به سوی هدف و اصابت به آن به راه خود ادامه داده است. در شامگاه ۱۳ آبان، ساعت ۲۱ به وقت محلی، یعنی در همان زمانی که برخی تکه‌های موشک بر سر شهر ریاض سقوط کرد، صدای مهیبی پایانه مسافری فرودگاه پایتخت را لرزاند.
در یکی از ویدئوهای غیرحرفه‌ای منتشر شده، یک مرد لحظاتی پس از برخاستن صدای انفجار می‌گوید: «انفجاری در فرودگاه روی داده است.» سپس مردمی مشاهده می‌شوند که با عجله به طرف پنجره می‌دوند تا بیرون را تماشا کنند.
در ویدئوی دیگری که از روی باند فرودگاه گرفته شده، خودروهای امدادی در انتهای باند پرواز دیده می‌شوند. در بالای این خودروها نیز دودی به چشم می‌خورد که نشان از وقوع انفجار و احتمالا اصابت موشک به جایی دارد. دلیل دیگری که بر اساس آن کارشناسان می‌گویند سامانه ضد موشکی عربستان به درستی عمل نکرده آن است که در تصاویر ضبط شده، کلاهک موشک در حال پرواز در بالای سر ضد موشک پاتریوت دیده می‌شود.
مقام‌های سعودی می‌گویند قطعات یافت شده در فرودگاه، همان بقایای موشک منهدم شده هستند، اما معلوم نیست این قطعات چگونه توانسته‌اند تا حدود ۲۰ کیلومتر آن طرف‌تر از محل سقوط سایر قطعات پرواز کنند.
به نوشته نیویورک تایمز، تیم کارشناسی آقای لویس با مقایسه تصاویر ساختمان‌ها در ویدئوهای بررسی شده محل دقیق اصابت موشک را پیدا کردند: در فاصله چند صد متری باند شماره 33R و در حدود یک کیلومتری پایانه مسافری.
بر اساس گزارش این کارشناسان، انفجار قوی نبوده است و تصاویر ماهواره‌ای که بلافاصله از فرودگاه گرفته شد جزئیاتی از خسارات ناشی از انفجار را نشان نمی‌دهند. با این حال در همان تصاویر قسمت‌هایی از زمین فرودگاه که بر اثر برخورد ماده منفجره آسیب دیده، به چشم می‌خورد.
آقای لویس به نیویورک تایمز می‌گوید حوثی‌ها نشان دادند که با وجود خطای اندک در اصابت موشک، توان بالایی برای هدف قرار دادن منافع عربستان در قلب این کشور دارند زیرا یک کیلومتر خطا برای یک موشک دوربرد اسکاد عادی است. او معتقد است شاید حتی خود حوثی‌ها هم به این میزان دقت موشک خود باور نداشتند.
لورا گرگو، کارشناس موشکی عضو اتحادیه دانشمندان دلواپس (UCS) نیز با یادآوری این که سامانه پدافند عربستان دست کم پنج بار به موشک حوثی شلیک کرده، به نیویورک تایمز می‌گوید: «پنج بار به موشک شلیک شده و هر بار تیر به خطا رفته است. این برای سامانه‌ای که قرار بوده سالم عمل کند، یک شکست محسوب می‌شود.»
جفری لویس، ملیسا هنهام، دیوید اشمرلر و نیت تیلور از «مؤسسه مطالعات بین‌المللی میدلبری»، دیوید رایت از «اتحادیه دانشمندان دلواپس» (UCS)، جیمز اکتون از «موقوفه کارنگی برای صلح بین‌المللی» و لورا گرگو اعضای تیم تحقیق مورد استناد نیویورک تایمز در این زمینه را تشکیل می‌دهند.
مسعود سالاری – یورو نیوز
