کمیته صلح نوبل با شعار «زن زندگی آزادی» جایزه نوبل صلح امسال را به نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی در ایران اهدا کرد.
او پس از شیرین عبادی که ۲۰ سال پیش جایزه نوبل صلح را دریافت کرد، دومین ایرانی دریافت‌کننده این جایزه معتبر جهانی است.
نرگس محمدی در حال حاضر در زندان اوین در ایران زندانی است اما از داخل زندان هم دست از تلاشش برای حقوق بشر و دموکراسی برنداشته است.
کمیته انتخاب جایزه نوبل صلح صبح امروز ۶ اکتبر، ۱۴ مهر ماه در مقر این کمیته در اسلو پایتخت نروژ نام نرگس محمدی را به عنوان برنده نوبل صلح ۲۰۲۳ اعلام کرد.
بریت ریس اندرسون، رئیس هیات نروژی کمیته نوبل صلح در اسلو گفت این جایزه به نرگس محمدی به خاطر مبارزه با ظلمی که بر زنان ایران می‌رود، مبارزه برای ارتقای حقوق بشر و دستیابی همه به آزادی اهدا می‌شود.
او گفت که «مبارزه شجاعانه» نرگس محمدی با هزینه‌های شخصی بسیار زیادی همراه بوده است. حکومت او را در مجموع ۱۳ بار بازداشت و ۵ بار مجرم شناخته است و در مجموع ۳۱ سال زندان و به ۱۵۴ ضربه شلاق محکوم شده است.
خانم رایس اندرسون افزود: «هم اکنون که من صحبت می‌کنم خانم محمدی همچنان در زندان است.»
اعلام نام برنده نوبل صلح با شعار زن، زندگی آزادی
رئیس هیات نروژی کمیته نوبل صلح در اسلو به اعتراضات سال گذشته در ایران که در پی کشته شدن مهسا(ژینا) امینی در زمان بازداشت بوسیله گشت ارشاد به راه افتاد، اشاره کرد و گفت: «با شعار «زن ، زندگی، آزادی» صدها هزار ایرانی در تظاهرات مسالمت آمیز علیه خشونت و ظلم مقامات بر زنان شرکت کردند.»
او با اشاره به سرکوب معترضان افزود: «بیش از ۵۰۰ تظاهرکننده کشته شدند. هزاران نفر مجروح شدند از جمله تعداد زیادی که با شلیک گلوله‌های پلاستیکی ماموران پلیس نابینا شدند. دستکم ۲۰ هزار نفر بازداشت شدند.»
بریت ریس اندرسن، رئیس کمیته نوبل در اسلو گفت: «شعار اعتراضات در ایران «زن، زندگی، آزادی» به درستی بیانگر از خودگذشتگی و فعالیت نرگس محمدی است.»
«زن: او برای زنان و علیه تبعیض و ظلم سیستماتیک به زنان مبارزه میکند.
زندگی. او از مبارزه زنان برای حق داشتن یک زندگی با عزت و احترام حمایت میکند. زنان در این مبارزه که در سراسر ایران جریان دارد با آزار و اذیت، زندان و شکنجه و حتی مرگ روبه رو شدند.
آزادی. او برای آزادی بیان و حق استقلال زنان و علیه قوانینی که زنان را ملزم به پوشاندن بدن خود میکند مبارزه میکند. درخواست آزادی که توسط معترضان مطرح شده فقط در مورد زنان نبوده بلکه این خواسته کل مردم است.»
رئیس هیات نروژی کمیته نوبل صلح در اسلو در پایان سخنانش در پاسخ به سوالی گفت که پیام این اقدام نوبل صلح به حکومت جمهوری اسلامی ایران این است که به صدای مردمش گوش دهند.
«جامعه پایدار، جامعه مدنی نیاز به احترام به حقوق همه تک تک مردم دارد.»
خانم ریس اندرسون در پایان ابراز امیدواری کرد که «مقامات ایرانی تصمیم درستی بگیرند» و نرگس محمدی آزاد شود تا بتواند در مراسم دریافت جایزه خود که چند ماه دیگر برگزار می‌شود شرکت کند.
خانواده نرگس محمدی: این افتخار متعلق به تک تک مردم شجاع ایران است
تقی رحمانی، فعال سیاسی و همسرنرگس محمدی، دقایقی پس از اهدای نوبل صلح به نرگس محمدی در اسلو نروژ، در خانه خود در پاریس به رویترز گفت که این جایزه همسرش را به مبارزه جسورانه تر تشویق میکند.
او گفت که این جایزه نرگس را در مبارزه اش برای حقوق بشر جسورتر خواهد کرد اما مهمتر از آن این است که این جایزه در واقع به [جنبش] زن، زندگی و آزادی اهدا شده است.
خانواده نرگس محمدی طی بیانیه‌ای که در اینستاگرام شخصی او منتشر شده از کمیته صلح نوبل به‌خاطر اعطای این جایزه به خانم محمدی قدردانی کرد و به همه زنان ایرانی تبریک گفت.
در بیانیه آمده است: «خانواده نرگس محمدی از طرف او قدردانی عمیق خود را به کمیته صلح نوبل برای اعطای این افتخار بزرگ به او ابراز می‌کنند.»
این بیانیه در ادامه می‌گوید: «ما همچنین می‌خواهیم تبریکات صمیمانه خود را به همه ایرانیان، به ویژه زنان و دختران شجاع ایران که با شجاعت خود در مبارزه برای آزادی و برابری، توجه جهان را جلب کردند، ابراز کنیم. این افتخار چشمگیر شاهدیست ماندگار بر تلاش مدنی و صلح‌آمیز خستگی‌ناپذیر نرگس محمدی در ایجاد تغییر و آزادی برای ایران است.»
خانواده او با ابراز تاسف که خانم محمدی اکنون در زندان است، گفته: «متأسفانه نرگس در کنار ما نیست تا این لحظه فوق‌العاده را به اشتراک بگذاریم. به این دلیل که ناعادلانه زندانی شده نمی‌توانیم شاهد واکنش شادمانه او به این خبر قابل توجه و باشکوه باشیم.»
خانواده او جایزه رامتعلق به همه ایرانیان دانسته و گفته اند: «این افتخار قابل توجه متعلق به تک تک شما مردم مقاوم و شجاع ایران است که خستگی‌ناپذیر و مسالمت‌آمیز برای آزادی مبارزه کرده‌اید.»
در پایان این بیانیه گفته شده: «بیایید برای جشن گرفتن این افتخار مهم، با درود ویژه به زنان و دخترانی که با شجاعت و شجاعت باورنکردنی خود در سال گذشته در جنبش «زن، زندگی، آزادی» توجه جهانیان را به خود جلب کرده‌اند، جشن بگیریم. صمیمانه‌ترین تبریکات ما از طرف خانواده نرگس به مردم برجسته ایران است. همانطور که همیشه نرگس می‌گوید: پیروزی آسان نیست اما مسلم است.»
علی رحمانی، پسر نرگس محمدی: خیلی به مادرم افتخار می‌کنم
بهمن کلباسی خبرنگار بی‌بی‌سی فارسی دقایقی پس از اعلام نام نرگس محمدی به عنوان برنده جایزه نوبل صلح به خانه تقی رحمانی، فعال سیاسی و همسرخانم محمدی در پاریس رفت.
او با علی پسر نرگس محمدی گفتگو کرد. علی رحمانی که می‌گوید یکسال و حدود ۸ ماه است از صحبت کردن با مادرش محروم بوده اما تاکید میکند که مادرش همیشه در قلبش جای دارد.
علی رحمانی گفت که از شنیدن این خبر خیلی خوشحال شده و خیلی به مادرش افتخار میکند.
علی رحمانی گفت: «این جایزه برای مردم ایران و این اعتراضات است.»
او گفت که اگر می‌توانست اکنون با مادرش صحبت کند به او می‌گفت که خیلی بهش افتخار میکند و از او می‌خواهد که مثل همیشه شجاع باشد.
او می‌گوید به مادرم می‌گفتم: «خیلی دوستت داریم. اینجا ما همگی به شما افتخار می‌کنیم.»
علی و کیانا، فرزندان دو قلوی خانم محمدی در سال ۸۹ وقتی سه سال و نیمه بودند شاهد بازداشت شبانه مادرشان بودند.
آنها چند سال بعد زمانی که باز مادرشان در زندان بود از ایران خارج شدند و همراه پدرشان در فرانسه زندگی می‌کنند.
واکنش‌های جهانی: «نشانه قدرت زنان ایران»
اهدای جایزه نوبل صلح به نرگس محمدی واکنش‌های بسیاری دارد.
آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان از جمله اولین رهبران جهانی بوده که به اهدای جایزه نوبل به نرگس محمدی واکنش نشان داد و آن را نشانه قدرت زنان دانست. او در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت صدای «بی واهمه» این فعال سیاسی زندانی در ایران نمی‌تواند «محبوس شود.»
هانا نیومن از نمایندگان آلمان در پارلمان اروپا در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر): انتخاب نرگس محمدی را «نشانه‌ای مقتدرانه از حمایت از اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» دانست و افزود: «در سرتاسر جهان برای مبارزه با سرکوب باید کنار هم باشیم.»
الکساندرا ماتویچوک، رئیس مرکز آزادی‌های مدنی اوکراین که سال گذشته برنده جایزه نوبل صلح شده بود از اهدای جایزه به نرگس محمدی استقبال کرد و گفت: «ما در جهانی بسیار پیوسته زندگی می‌کنیم. در حال حاضر مردم در ایران برای آزادی می‌جنگند. آینده ما به موفقیت آنها بستگی دارد.
سوتلانا تیخانوفسکایا، رهبر اپوزیسیون بلاروس درتبعید ضمن تبریک به نرگس محمدی گفت: «این فعال حقوق بشر زندانی الهام بخش همه است، زیرا که او حتی در پشت میله‌های زندان هم ساکت نیست. مانند برنده سال گذشته آلس بیلیاتسکی بلاروس او هم باید آزاد شود.»
شیرین عبادی حقوقدان و از برندگان صلح نوبل در گفتگو با بی‌بی‌سی فارسی گفت که این جایزه نشان داد که دنیا متوجه فعالیت های زنان ایران است و امیدوار است که این جایزه باعث آزادی نرگس محمدی و همه زندانیان سیاسی و عقیدتی بشود و برابری را برای زن ها و دموکراسی را برای جامعه ایران به ارمغان بیاورد «همواره گفتم که دموکراسی از دروازه حقوق زنان وارد ایران می‌شود و امیدارم که این امر به زودی تحقق پیدا کند.»
نازنین زاغری رتکلیف که به همراه نرگس محمدی در اوین زندانی بوده از برنده شدن نرگس محمدی ابراز خوشحالی کرد. او به بی‌بی‌سی گفت: «نرگس برای همه ما در اوین کارهای زیادی انجام داد. نرگس به خاطر مبارزه بی باکانه‌اش با نقض حقوق زنان، استفاده از سلول‌های انفرادی و اعدام درسیستم قضایی ایران الهام‌بخش زنان در زندان بود.»
خانم زاغری همچنین گفت که «این جایزه متعلق به تک تک زنان ایرانی است که به هر نحوی قربانی بی عدالتی در ایران بوده و هستند.»
نرگس محمدی کیست؛ از اصلاح تا تغییر حکومت
در یک دهه گذشته اخبار مرتبط به زندگی شخصی و سیاسی نرگس محمدی بارها مورد توجه افکار عمومی و رسانه‌ها قرار گرفته است؛ از درخواست تغییر حکومت تا ضرب و شتم در زندان و فلج موقت و مصائب مربوط به کودکان دوقلویش.
نام نرگس محمدی به مرور در یک دهه گذشته به عنوان یکی از صریح‌ترین منتقدان حکومت ایران جا افتاد. پیش از آن اما حکومت او را به خاطر نظارت بر وضعیت حقوق بشر در ایران تحت فشار قرار داده بود.
نرگس محمدی در سال ۱۳۸۹ در مقام نایب رئیس و سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر بازداشت شد. از آن زمان، اخبار او بیش از پیش در کانون توجه قرار گرفت.
او عضو نهادی بود که در اوج فعالیتش در دهه هشتاد شمسی، نظارت بر وضعیت حقوق بشر و دفاع از بسیاری متهمان و زندانیان سیاسی را بر عهده داشت.
کانون مدافعان حقوق بشر محل حضور شماری از شناخته‌ترین فعالان و وکلای حقوق بشری ایران بود: شیرین عبادی، محمد سیف‌زاده، محمدعلی دادخواه، عبدالفتاح سلطانی، نسرین ستوده و ژینوس سبحانی.
خانم محمدی اما علاوه بر کانون مدافعان به عنوان رئیس هیات اجرایی شورای صلح ایران و یکی از اعضای کارزار “لگام” (لغو گام‌به‌گام اعدام) هم بود.
اما در سال‌های اخیر امضای نامه برای «گذار از حکومت جمهوری اسلامی» و تحریم انتخابات و بیانیه‌ها و نامه‌هایش از داخل زندان اوین لحن تندتری به فعالیت‌های او داده است.
تقی رحمانی فعال سیاسی و همسر خانم محمدی که در فرانسه به سر می‌برد، معتقد است که نیروهای امنیتی هم به دنبال «انتقام از او» هستند.
نرگس محمدی دانش‌آموخته فیزیک کاربردی است. او اما در دهه‌های گذشته به عنوان فعال مدنی- سیاسی و روزنامه‌نگار فعالیت کرده است.
خانم محمدی در ابتدا فعالیت خود را با جریانات ملی مذهبی آغاز کرد، در سال ۷۶ در ستاد محمد خاتمی فعال بود و در انتخابات سال ۱۳۷۸ مجلس در ستاد ملی مذهبی‌ها فعالیت داشت.
خانم محمدی سال ۱۳۷۸ با تقی رحمانی، فعال و زندانی سیاسی ملی مذهبی ازدواج کرد. تقی رحمانی نیز در حکومت فعلی ایران، بیش از ۱۴ سال را در زندان گذرانده است.
خانم محمدی و آقای رحمانی دو فرزند دوقلو دارند. فرزندان او در پی افزایش فشارها به فرانسه رفتند و او بارها به دلیل محدودیت‌ها از شنیدن صدای فرزندانش و تماس تلفنی با آنها هم محروم بوده است.
بی‌بی‌سی
