دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا، پایبندی ایران به توافق اتمی این کشور با شش قدرت جهانی را تایید نکرده و تصمیم گیری درباره سرنوشت برجام را به کنگره آمریکا سپرده است.
این تصمیم آقای ترامپ مانند بسیاری از دیگر اقداماتش در ۱۰ ماه گذشته، موجی از واکنش‌های داخلی و بین‌المللی به همراه داشته است.
در حالی که متحدان اروپایی آمریکا یک‌پارچه از ادامه پای‌بندی‌شان به این توافق سخن گفته‌اند و بر حفظ برجام تایید کرده‌اند، در آمریکا جمهوری‌خواهان که از ابتدا با مذاکرات دولت باراک اوباما برای نهایی شدن برجام مخالف بودند، اکنون فرصتی جدید پیش روی خود پیدا کرده‌اند تا به مواردی که به نظر آنها “نقض روح” توافق هسته‌ای است بپردازند و همچنین ایران را وادار به توقف برنامه موشکی‌اش کنند.
در تازه‌ترین واکنش به سخنان آقای ترامپ، سناتور چاک شومر، رهبر دموکرات‌ها در مجلس سنای کنگره آمریکا با انتشار بیانیه‌ای گفته: “ژنرال متیس، وزیر دفاع و ژنرال دانفورد، رئیس ستاد مشترک، که هر دو از کابینه آقای ترامپ هستند (هفته گذشته) به نمایندگان کنگره گفتند که به نظر آنها برجام در راستای منافع آمریکاست و تاکید کردند که ما به آن متعهد بمانیم. من با آنها موافقم و فکر می‌کنم همکاران من، چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه، به توصیه آنها توجه خواهند کرد.”
اشاره آقای شومر به جلسه هفته گذشته وزیر دفاع و رئیس ستاد مشترک آمریکا با نمایندگان کنگره است که طی آن هر دو مقام ارشد نظامی ضمن تایید پایبندی ایران به برجام، در پاسخ به سناتورها گفتند از نظر آنها آمریکا نباید برجام را ترک کند.
با وجود این، چهره‌های سرشناس جمهوری‌خواهان چون سناتور جان مک‌کین ساعتی پیش از سخنان آقای ترامپ، از آن استقبال کرد و در توییتر نوشت: “در حقیقت، سال‌ها بود که ایران توانسته بود از تاوان دادن در برابر اعمالش فرار کند اما استراتژی که امروز رئیس‌جمهوری آن را تشریح کرد کاری بود که باید خیلی پیش از روی می‌داد.”
حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران که از مذاکره کنندگان اولیه برجام بوده و نهایی شدن این توافق هم در دور نخست ریاست جمهوری او روی داد، امروز ساعتی پس از اظهارات رئیس جمهوری آمریکا به آن واکنش نشان داد و گفت: “برجام مستحکم‌تر از آن چیزی است که این آقا در دوران رقابت‌های انتخاباتی فکر می‌کرد.”
آقای روحانی که گفت از تصمیم دونالد ترامپ “غافلگیر نشده” در سخنانی تند خطاب به رئیس جمهوری آمریکا گفت: “ماه‌ها از تشکیل دولت جدید آمریکا گذشته و مدت‌هاست که {دونالد ترامپ} شعار می‌دهد. تازه می‌گوید می‌خواهد با همکاری کنگره تبصره‌ای به برجام اضافه کند و نمی‌داند که به برجام نه بندی، نه تبصره‌ای اضافه خواهد شد. مردم ایران دیدند که آمریکا یک بار دیگر علیه برجام موضع گرفت و کشورهای دیگر اروپا علیه آمریکا موضع گرفتند. امروز آمریکا تنهاتر از همیشه است.”
در همین حال، وزارت خارجه ایران رسما به تصمیم دونالد ترامپ واکنش نشان داده و تاکید کرده است: “ایران آغازکننده خروج از برجام نخواهد بود ولی در صورتی که حقوق و منافع ایران در برجام رعایت نشود، به تمامی تعهدات پایان خواهد داد و بدون هیچ‌گونه محدودیتی فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود را دنبال خواهد کرد.”
در بیانیه وزارت خارجه ایران آمده است که “برجام یک سند معتبر بین‌المللی و دستاوردی کم نظیر در عرصه دیپلماسی معاصر است که نه قابل مذاکره مجدد است و نه قابل‌تغییر. برجام یک توافق دوجانبه نیست که با کنار کشیدن یک طرف از اعتبار ساقط شود.”
تاکید بر بین‌المللی بودن برجام، یکی از نکاتی است که بسیاری از کشورهای اروپایی و امضاکنندگان این توافق‌نامه هم عصر جمعه با تاکید بر آن از آمریکا خواستند که برجام را ترک نکند.
فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در واکنش به تهدید آقای ترامپ به ترک برجام “در هر زمان که اراده کند”؛ تاکید کرد “برجام یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل است و رئیس جمهور هیچ کشوری نمی‌تواند به آن پایان بدهد”. او در عین حال گفت باید تلاشی جمعی انجام شود تا توافق هسته‌ای با ایران حفظ شود.
جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا که تلاش‌های او در به سرانجام رساندن گفتگوهای هسته‌ای و مذاکرات متعددش با محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، از دلایل اصلی نهایی شدن برجام بود، با انتشار بیانیه‌ای تصمیم امروز دونالد ترامپ مبنی بر تایید نکردن پایبندی ایران به برجام را “خطرناک” خوانده و گفته این تصمیم رئیس جمهور آمریکا “بحران جهانی” پدید می‌آورد.
“آنچه امروز دیدیم، فاقد عقل سلیم بود… اکنون این برعهده کنگره است که نقش شخصیت بالغ را در این میانه ایفا کند و با توجه به منافع اصیل امنیت ملی ما تصمیم بگیرد. کشور و دنیا در حال نظاره شمایند.”
بخشی از مخالفت ها و واکنش های بین المللی علیه مواضع دونالد ترامپ
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی: ایران به تعهداتش پایبند بوده است
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده است که ایران به تعهداتش در قالب توافق هسته‌ای پایبند بوده است.
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس، گفته است در حال حاضر مستحکم‌ترین نظام بازرسی‌های هسته‌ای جهان در مورد ایران اجرا می‌شود.
آژانس می‌گوید به تمام مکان‌هایی که بازرسی از آنها لازم بود دسترسی داشته است.
این در حالی است که دونالد ترامپ گفته است پایبندی ایران را تایید نمی‌کند.
فرانسه: ما به برجام متعهد هستیم
دفتر رئیس‌جمهوری فرانسه می‌گوید امانوئل مکرون در گفت‌و‌گوی تلفنی با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران به او در باره تعهد فرانسه به توافق هسته‌ای با ایران اطمینان خاطر داده است.
آقای مکرون گفته است تصمیم آمریکا برای اعلام عدم پایبندی ایران به برجام به منزله پایان آن نیست و فرانسه و شرکای اروپایی‌اش به تعهدات خود در چارچوب این توافق ادامه خواهند داشت.
وزیر خارجه بریتانیا: برجام هنوز زنده است
بوریس جانسون، وزیر خارجه بریتانیا، گفت تصمیمی که دونالد ترامپ این امکان را فراهم کرده که کنگره آمریکا تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کند، اما این اتفاق هنوز نیفتاده است.
آقای جانسون گفت توافق هسته‌ای هنوز زنده است، توافقی که مانع دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای می‌شود ادامه دارد.
او گفت هر اقدام جدید احتمالی علیه ایران باید به ترتیبی باشد که توافق هسته‌ای را نقض نکند.
سیاتل تایمز: رویکرد تهاجمی ترامپ قرارداد ایران را با بوئینگ به خطر می‌اندازد
سیاتل تایمز نوشته رویکرد “تهاجمی” جدید دونالد ترامپ علیه ایران قرارداد هشت میلیارد دلاری بوئینگ با ایران را به خطر خواهد انداخت. به نوشته این روزنامه بیش از همه تولید بوئینگ‌های ۷۷۷ تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
لوکزامبورگ: برجام برقرار است
ژان اسلبورن، وزیر امور خارجه لوکزامبورگ گفته است برجام “برقرار” است و ما باید روی اجرای کامل آن متمرکز شویم.
وزیر خارجه دولت در سایه بریتانیا: اظهارات ترامپ خرابکاری عمدی است
امیلی تورنبری وزیر خارجه دولت در سایه بریتانیا اظهارات دونالد ترامپ را درباره ایران “خرابکاری عمدی” خواند و از دولت بریتانیا خواست تا از “کرنش” در مقابل رییس جمهور آمریکا دست بردارد و به او اعتراض کند. خانم تورنبری گفت اینکه توافق هسته‌ای باید اصلاح شود “بی‌اندازه ریاکارانه” است و تنها جایی که این توافق نقض شده فقط در سر دونالد ترامپ است.
سناتور آمریکایی: کنگره نباید تحریم‌ها را از سر بگیرد
دایان فاینستاین سناتور ایالت کالیفرنیا در یک رشته توییت گفته است کنگره آمریکا نباید تحریم‌ها علیه ایران را تا زمانی که ایران به توافق هسته‌ای پایبند است، دوباره وضع کند. او گفته است در این صورت آمریکا با خطر منزوی شدن رو‌به‌رو خواهد شد.
سناتور مک کارتی از لغو برجام حمایت نکرد
سناتور کوین مک کارتی، نفر شماره دو حزب جمهوری خواه در مجلس نمایندگان آمریکا، گفت با دونالد ترامپ برای اصلاح توافق هسته‌ای همکاری خواهد کرد. او البته از ابطال برجام حمایت نکرد.
سناتور مک کارتی یکی از اعضای کمیته‌ای است که طبق قانون می‌تواند تحریم هایی را که بعد از برجام لغو شده دوباره برقرار کند. رویترز معتقد است اظهارات سناتور مک کارتی نشانه‌ای است از این که کنگره آمریکا به دنبال لغو برجام نخواهد رفت.
جو بایدن: به خطر انداختن یکجانبه توافق هسته‌ای با ایران، آمریکا را منزوی می‌کند
جو بایدن، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا در دولت باراک اوباما گفته است “به خطر انداختن یکجانبه توافق هسته‌ای با ایران، این کشور را منزوی نمی‌کند بلکه آمریکا را منزوی می‌کند.”
وزارت خارجه روسیه: تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران دوباره اعمال نخواهد شد
سرگی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه از سخنان دونالد ترامپ درباره ایران ابراز تاسف کرد و آن را بی اندازه “دردسرساز” خواند. او گفت تمام تلاش روسیه حفظ برجام است. وزارت خارجه روسیه همچنین اعلام کرد تحریم‌ها علیه ایران دوباره برقرار نخواهد شد.
آلمان، فرانسه و بریتانیا: کاملا به برجام متعهد می‌مانیم
آلمان، فرانسه و بریتانیا با انتشار بیانیه مشترکی اعلام کرده‌اند که به اجرای کامل برجام توسط همه طرف‌های توافق متعهد می‌مانند.
این سه کشور می‌گویند برجام نتیجه سیزده سال مذاکره است و قدمی بزرگ به سوی ممانعت از نظامی شدن برنامه هسته‌ای ایران بوده است.
این سه قدرت اروپایی از دولت و کنگره آمریکا خواسته‌اند که پیش از هر اقدامی عواقب آن را در نظر بگیرند.
آنها در عین حال گفته‌اند که نسبت به برنامه موشکی ایران نگرانی‌هایی دارند و آماده هستند تا در همکاری با آمریکا این مسایل را حل کنند.
سه قدرت اروپایی همچنین گفته‌اند خواهان مذاکره درباره سیاست منطقه‌ای ایران هستند.
موگرینی: رئیس جمهور هیچ کشوری نمی‌تواند برجام را تمام کند
فدریکا موگرینی گفت برجام یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل است و رئیس جمهور هیچ کشوری نمی‌تواند به آن پایان بدهد.
او در عین حال گفت باید تلاشی جمعی انجام شود تا توافق هسته‌ای با ایران حفظ شود.
نماینده دموکرات: برنامه ترامپ معنی ندارد
الیوت انگل، از نمایندگان ارشد دموکرات‌ها در کنگره آمریکا، که دو سال پیش با توافق هسته‌ای مخالف بود، می‌گوید برنامه جدید دونالد ترامپ درباره توافق هسته‌ای “معنی ندارد.”
چه کسانی موافق مواضع ضد ایرانی ترامپ بودند؟
-اسرائیل در موافقت با مواضع جدید ترامپ، به او پیام تبریک فرستاد.
-عربستان سعودی با مواضع ترامپ علیه ایران اعلام موافقت کرد.
-مریم رجوی سرکرده تروریست های سازمان مجاهدین خلق که در حکومت شاهنشاهی مستشار آمریکایی ترور می کردند، ضمن موافقت با مواضع جدید دونالد ترامپ از آمریکا خواستار پشتیبانی مالی و سیاسی بیشتر کردند.
