هر سال با شروع فصل گرما، گزارش‌هایی از شیوع برخی بیماری‌های عفونی منتشر می شود. در چند هفته اخیر هم خبرهایی مبنی بر شیوع بیماری تب کریمه کنگو در نقاط مختلفی از ایران گزارش شده است. انتشار این اخبار به ویژه انتشار صحنه‌هایی از خاکسپاری یک جوان توسط “تیم ویژه” بر نگرانی نسبت به شیوع این بیماری عفونی افزوده است.
رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت و درمان ایران، روز دوشنبه ۸ خرداد، در گفتگو با شبکه خبری تلویزیون دولتی ایران، آمار مربوط به شناسایی ۳۱ مورد ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو و ۳ مورد فوت را تائید کرد. همین منبع تاکید کرد: داروهای این بیماری در ایران موجود است.
تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو* یک بیماری ویروسی، تب‌دار و خونریزی‌دهنده است. ریشه نام این بیماری به مکان‌هایی برمی‌گردد که نخستین بار این بیماری در آن مشاهده شده است. این بیماری، نخستین بار در سال ۱۹۴۴ و در خلال جنگ جهانی، در کریمه اوکراین شناسایی و تشریح شد و نام تب خونریزی‌دهنده به آن اطلاق شد. حدود ۱۲ سال بعد (در سال ۱۹۵۶) گونه‌ای بیماری عفونی در منطقه زئیر در کنگو مشاهده شد. در سال ۱۹۶۹، مطالعات آزمایشگاهی نشان داد که عامل بیماری‌زای دو بیماری مشاهده شده در کریمه و کنگو مشابه است از این رو نام این دو مکان جغرافیایی، در قالب نام کنونی “تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو” در جوامع پزشکی شناخته شد. شناسایی این بیماری عفونی، نخستین بار در سال ۱۹۷۰ در ایران ثابت شد.
تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو چیست؟
این یک بیماری ویروسی است و کنه‌ها مخزن این ویروس و ناقل آن هستند. دام‌های اهلی همچون گاو، گوسفند و بز، همچنین گربه، جوجه تیغی و خرگوش بعنوان مخزن و میزبان این ویروس مطرح هستند.
تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو، در اصل یک بیماری مخصوص حیوانات است. این ویروس نه تنها حیوانات اهلی بلکه حیوانات وحشی را نیز می‌توانند مبتلا کند.
راه‌های انتقال “تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو”
“تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو” یک بیماری مشترک میان انسان و دام است و میزان همه‌گیری وسیعی دارد. در شش ماهه اول سال خورشیدی، همزمان با افزایش گرمای هوا، شرایط مناسبی برای رشد و تکثیر این ویروس فراهم می‌شود.
اولین راه ابتلا به این بیماری، انتقال ویروس آن از راه تماس مستقیم با حیوان یا لاشه حیوان آلوده، خون و ترشحات فرد بیمار است. احتمال انتقال بیماری در میان دامداران و افرادی که بطور مستقیم با دام و لاشه حیوان سروکار دارند، مانند قصاب‌ها و سلاخ‌ها، همچنین کارکنان بیمارستان‌ها بیشتر است.
در روش دوم، فرد بطور غیرمستقیم توسط کنه‌ی آلوده‌ای که از خون حیوان آلوده تغذیه کرده، در معرض خطر ابتلا قرار می‌گیرد. این روش به‌‍‌ویژه در تماس انسان با حیوانات اهلی شیوع بالایی دارد.
علائم بالینی “تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو”
در مرحله اول، این بیماری نهفته است. دوران کمون آن بین یک تا سه روز به‌طول می‌انجامد. در مرحله بعدی، فرد دچار علائمی همچون تب، اسهال، حالت تهوع، استفراغ، سردرد شدید، دردهای شدید عضلانی یا حتی سفتی گردن می‌شود.
مرحله سوم بیماری، نقطه بحران آن است که فرد دچار خونریزی می‌شود. خونریزی در نقاط مختلفی از بدن می تواند رخ دهد. خونریزی زیرپوستی، خونریزی در مخاط‌ها، خونریزی از لثه و بینی، دستگاه‌های گوارشی، تناسلی و ادراری از جمله نشانه‌های خطرناک این بیماری است.
در صورت عبور از مرحله بحرانی، دوران نقاهت این بیماری بین ۱۰ تا ۱۲ روز به‌طول می‌انجامد. مشاهدات پیشین نشان می‌دهد که در این بیماری، صورت بهبودی، عارضه خاصی در بلندمدت در پی ندارد.
گرچه با انجام اقدامات درمانی مناسب این بیماری درمان‌پذیر است اما ۳۰ درصد موارد ابتلا، حتی با انجام اقدامات درمانی، منجر به مرگ فرد بیمار شده است. در موارد منجر به مرگ، خونریزی شدید داخلی مشاهده شده است.
راه‌های درمان و پیشگیری تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو
برای انسان هنوز واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری تولید نشده است. همچنین برای دام‌ها نیز واکسن معتبری برای پیشگیری وجود ندارد. هر چند هنوز درمان اختصاصی برای این بیماری تعیین نشده است اما برخی درمان‌های ضدویروسی برای درمان این بیماری موثر بوده‌اند.
گروه‌های آسیب‌پذیر در برابر تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو کدام هستند؟
علاوه بر افرادی که بطور مستقیم با دام و احشا در تماس هستند، مانند دامداران، سلاخ‌ها و قصاب‌ها، کارکنان بیمارستان‌ها، پزشکان و پرستاران در تماس با بیماران مبتلا به این ویروس در معرض مستقیم آلوده شدن به ویروس تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو قرار دارند.
آیا مصرف گوشت باعث انتقال بیماری می‌شود؟
استفاده از گوشت و مواد پروتئینی دام‌هایی که مورد تائید سازمان دامپزشکی قرار ندارند، احتمال ابتلا به این ویروس را افزایش می‌دهد. کارشناسان در ایران توصیه می‌کنند افراد، گوشت مصرفی خود را از مکان‌هایی که به روش‌های صنعتی ذبح شده و با مهر سازمان دامپزشکی عرضه می‌شوند، تهیه و از خرید گوشت از مکان‌های غیرمجاز خودداری کنند.
وزارت بهداشت و درمان اعلام کرده است که داروهای این بیماری در ایران موجود است.
