امروز ۲۳ نوامبر (۲ آذرماه) ششمین روز پی در پی از تجمعات اعتراضی شهروندان فرانسوی است که خود را «جلیقه زرد» نامیدند. این اعتراض خودجوش که زمزمه‌های آن از پایان ماه اکتبر در شبکه‌های اجتماعی به گوش رسید، از روز هفدهم نوامبر (۲۶ آبان) با تجمع در بزرگراه‌ها، میادین اصلی شهرها و عوارضی‌ها در سرتاسر فرانسه آغاز شد.
روزنامه فرانسوی لیبراسیون درباره اولین جرقه‌های اعتراض می‌نویسد که دو راننده بین شهری جوان اهل سنه مرن، شهری نزدیک به پاریس، روز دهم اکتبر در صفحه‌ای در فیسبوک فراخوانی برای «راه‌بندان سراسری در اعتراض به افزایش قیمت سوخت» به راه انداختند. فراخوانی که بیش از ۲۰۰ هزار نفر در فیسبوک قول شرکت در آن را دادند.
برونو لوفور، یکی از این راننده‌ها به لیبراسیون می‌گوید: «من در شهر زندگی نمی‌کنم و استفاده از وسایل نقلیه عمومی نیز به علت تاخیر همیشگی و دقیق نبودن امکان پذیر نیست. اولین نانوایی نزدیک در ۵ کیلومتری خانه من قرار دارد. من مجبور هستم که از خودروی شخصی استفاده کنم و توانایی پرداخت افزایش مالیات سوخت را ندارم.»
به تدریج، فراخوان‌های دیگری در شبکه‌های مجازی توسط شهروندان عادی بدون وابستگی به صنف یا گروه خاصی شکل گرفت تا روز ۱۷ ام نوامبر که اولین اعتراض سراسری در فرانسه با شرکت ۲۸۰ هزار نفر و مسدود کردن بزرگراه‌ها آغاز شد که تا به امروز ادامه دارد.
«جلیقه زرد» ها چه کسانی هستند؟
شهروندان فرانسوی که در اعتراضات سراسری علیه افزایش مالیات سوخت از روز ۱۷ نوامبر در خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهرهای مختلف فرانسه شرکت می‌کنند خود را «جلیقه زرد»ها نام نهاده اند. «جلیقه زرد»، جلیقه‌ای به رنگ زرد شبرنگ است که طبق قوانین راهنمایی و رانندگی در فرانسه هر خودرو باید به آن مجهز باشد تا در صورت نقص فنی و توقف خودرو در میان بزرگراه ، صاحب خودرو باید جلیقه زرد رنگ را بر تن کند.
«جلیقه زرد» ها بیشتر شهروندانی هستند که با وجود کار و درآمد، در گذران زندگی و معاش به مشکل برمی‌خورند. کارمندان، کارگران و خانواده‌هایی که در حومه شهرهای بزرگ یا مناطق روستایی زندگی می‌کنند و برای رفت و آمد و زندگی روزمره به خودروی شخصی وابسته هستند.
با این‌که می‌توان تجمعات اعتراضی «جلیقه زرد» ها را یک حرکت سیاسی دانست اما شرکت‌کنندگان خود را وابسته به طیف سیاسی یا حزب خاصی نمی‌دانند و نمی‌خواهند خواسته‌هایشان با مطالبات حزبی و رهبری جناحی منحرف شود.
جناح‌های مختلف فرانسه از چپ تا راست حمایت خود را از حرکت «جلیقه زردها» اعلام کرده‌اند با این حال فرانک بولر یکی از اعضای شناخته‌شده این جنبش به بی‌بی‌سی می‌گوید: «ما نمی‌خواهیم کسی جنبش ما را به نام خود مصادره کند. ما رهبر جنبش نمی‌خواهیم. انقلاب فرانسه با جنگ آرد آغاز شد. اکنون این جنگ برای ما، جنگ مالیات سوخت است.»
جنبش «جلیقه زرد»ها با اعتراض به افزایش قیمت سوخت آغاز شد اما اکنون این جنبش اعتراضی تبدیل به جنبشی علیه مالیات شده است. جنبشی که به گفته تحلیل‌گران اولین و مهم‌ترین چالش فراحزبی برای دولت ماکرون محسوب می‌شود.
طبق آخرین نظرسنجی‌ها ۶۹ درصد از شهروندان فرانسه از جنبش اعتراضی «جلیقه زرد» ها حمایت می‌کنند. همین طور بیش از ۵۰ درصد از رای دهندگان به ماکرون در انتخابات رییس جمهوری نیز از این اعتراضات حمایت می کنند.
چرا دولت می‌خواهد مالیات بر سوخت را افزایش دهد؟
وزیر راه و ترابری فرانسه، الیزابت بورن درباره قیمت سوخت اعلام کرد که بر اساس مصوبه جدید دولت فرانسه از ابتدای سال آینده میلادی مالیات بر هر لیتر گازوییل ۶.۵ و هر لیتر بنزین ۲.۹ سنت افزایش خواهد یافت.
افزایش قیمت سوخت در واقع ناشی از وضع مالیات بر کربن است. این مالیات به منظور کاهش گاز گلخانه‌ای در نظر گرفته شده است. دولت فرانسوآ اولاند، رییس جمهوری پیشین فرانسه در سال ۲۰۱۴ برای اولین‌بار این مالیات بر سوخت را وضع کرد. دولت فرانسه قصد دارد به تدریج به میزان این مالیات بی‌افزاید. طبق داده‌های وزارت محیط زیست و توسعه پایدار فرانسه، مالیات بر سوخت ۶۰ درصد از کل قیمت سوخت را شامل می‌شوند. بنابراین ۴۰ درصد باقی‌مانده که بر روی قیمت سوخت مصرف‌کنندگان تاثیر می‌گذارد، نتیجه تغییر قیمت نفت جهانی است.
دولت فرانسه هدف از افزایش مالیات بر کربن را کسب درآمد برای دولت به منظور تامین هزینه و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های محیط زیستی اعلام کرده است.
پاسخ دولت ماکرون به خواسته‌های «جلیقه زرد» چیست؟
امانوئل ماکرون، رییس جمهوری فرانسه سه روز پس از آغاز اولین اعتراضات «جلیقه زرد»ها در سفری رسمی به بلژیک به آن واکنش نشان داد و بدون نام بردن از جنبش «جلیقه زرد» اعلام کرد: «تنها با گفتگو و ارائه توضیحات است که می‌توان به این اعتراضات پایان داد. دولت اکنون با یک جنبش اعتراضی مواجه شده است. ما باید با یک روحیه جمعی مسئول باشیم. »
رییس جمهوری فرانسه درباره استراتژی دولت اینگونه توضیح داد که هدف در واقع افزایش مالیات بر سوخت‌های فسیلی به منظور کاهش آلودگی هوا است ولی در عین حال برای اقشار کم‌درآمد، کمک‌هایی برای خرید خودروهای کم آلاینده در نظر گرفته خواهد شد.
با ادامه پیدا کردن اعتراضات، ماکرون موضع سخت‌تری در پیش گرفت و در حساب توئتیری خود خشونت ناشی از اعتراضات را محکوم کرد و با اعلام اعزام ارتش برای برقراری نظم از معترضان «جلیقه زرد» خواست تا به قانون احترام بگذارند.
نیکول اولو، وزیر پیشین محیط زیست که در تابستان به علت اختلافش با رویکردهای دولت استعفاء داده بود، شب گذشته بالاخره سکوت را شکست و در مصاحبه ای تلویزیونی با قبول مسئولیت در برابر «جلیقه زرد» ها گفت: «من هفته های قبل از استعفاء بی وقفه تلاش کردم تا برای اقشار کم درآمد، کمک هایی در نظر گرفته شود اما کسی به حرف من گوش نداد و دلیل رد پیشنهادات من را محدودیت بودجه اعلام کردند.»
دولت ماکرون قرار است سه‌شنبه هفته آینده، درباره آخرین تحولات و تصمیم‌های دولت در زمینه مالیات محیط زیستی توضیحاتی را ارائه دهد. شنیده‌ها حاکی از کاهش مالیات محیط زیستی به منظور «قابل‌قبول» و «دموکراتیک» کردن این تغییرات است.
