با همهگیر شدن ویروس کرونا نه تنها میلیونها نفر در سراسر جهان بیمار شدند و صدها هزار جان باختند، بلکه مشکلات اقتصادی و بیکاری نیز به شدت افزایش یافتند. اما همزمان پاندمی کرونا تحولاتی در پی داشته که به عقیده بسیاری مثبت هستند.
ماركوس گابریل فیلسوف آلمانی میگوید: «این پاندمی نشان داد که ما میتوانیم اولویتهایی غیر از الویتهای اقتصادی داشته باشیم.»
او در مصاحبه با مجله اشپیگل با اشاره به تصمیم آلمان برای تعطیلی واحدهای صنفی، وضع محدودیتهای رفتوآمد و فاصلهگذاری اجتماعی گفت: «ما از نظر اخلاقی، کار درستی انجام دادیم و سلامتی را بر منافع اقتصادی ارج دانستیم، آنهم بدون در نظر گرفتن هزینههای آن.»
البته مداخله دولت در امور فردی شهروندان و محدود کردن آزادیهای آنها برای مدیریت بحران هم پرسشهای اخلاقی را مطرح کرده است.
اما همهگیر شدن ویروس کرونا در آلمان فرهنگ مصرف بیرویه کالا را کاهش داده و انتقاد از روند جهانیسازی اقتصاد را افزایش داده است. این پاندمی همچنین همکاریهای بینالمللی برای ساخت واکسن را افزایش داده و مهمتر از آن، موجب شده که کشورهای عضو اتحادیه اروپا هزینه بیشتری برای حفظ این اروپا، برنامههای فرهنگ، آموزش، و مراقبتاز بیماران و سالمندان بپردازند.
به عنوان مثال دولت آلمان میانه اردیبهشت حداقل دستمزد کارمندان بخش مراقبت را افزایش داد و پاداشهایی پرداخت کرد که البته محدود به حوزه مراقبت از سالمندان بود و موجب نومیدی بین پرستارانی شد که در شرایط سخت پاندمی به بیماران مبتلا کووید ۱۹ در بخش مراقبتهای ویژه رسیدگی میکنند.
با اینحال یوهان هینریش کلاوزن دانشآموخته الهیات معتقد است: «از نظر من تأثیر مثبت این پاندمی وحشتناک، درک بیشتر ارزش کار مربیان مهدکودکها، پرستاران و معلمان برای جامعه و قدردانی همگانی از آنهاست.»
کلاوزن که نماینده فرهنگی کلیسای پروتستان آلمان است، میگوید: «حمایت از زندگی در جامعه ما بسیار با ارزش است و به ما شهامتمیدهد.» به عقیده او انسانیت یک جامعه را میتوان در نحوه برخورد با کودکان، سالمندان و در شرایط بحرانی مشاهده کرد.
کلاوزن در گفتوگو با دویچهوله به ویژه پرداخت کمک یک میلیارد یورویی دولت برای برنامههای فرهنگی را ارزشمند میداند.
او با اشاره به عدم حمایت دولت از صاحبان صنایع خودرو که به دلیل ایجاد فرصتهای شغلی، اهمیت بسیاری در اقتصاد آلمان دارند و میتوانند دولت را تحت فشار بگذارند، گفت: «دولت هیچ امتیازی برای تشویق مردم به خرید خودرو در نظر نگرفت و به جای آن برای کمک هنرمندان و برنامههای فرهنگ مبلغ کلانی در نظر گرفت. این نشانه آن است که آلمان حتی در بحران کرونا هم خود را کشوری فرهنگی میبیند.»
محدویتهای دولتی در نظر گرفته شده برای مدیریت بحران کرونا موجب افزایش استفاده از فرصتهای دیجیتال در اقتصاد آلمان شده است.
نظرسنجی از حدود ۸۰۰ مدیر منابع انسانی شرکتهای آلمانی که توسط انستیتوی مشهور تحقیقات اقتصادی Ifo در ابتدای ماه اوت صورت گرفته نشان میدهد، بیشتر شرکتها می خواهند در دراز مدت استفاده بیشتری از ابزارهای دیجیتال مانند کنفرانسهای آنلاین یا کار از خانه داشته باشند.
توماس اشترابهار، استاد اقتصاد از دانشگاه هامبورگ در مقالهای در روزنامه “دی ولت” پیشبینی کرده که تحول عظیمی در اقتصاد رخ خواهد داد و پس از پایان پاندمی، دیجیتالی شدن جایگزین روند جهانیسازی خواهد شد.
او مینویسد پاندمی نشان داد که زنجیرههای عرضه جهانی بسیار آسیب پذیر بودند. امنیت ملی تأمین کالا مهمتر است. جابهجایی اطلاعات جایگزین جابهجای کالا میشود و کنفرانسهای ویدئویی اهمیت سفرهای تجاری را ناچیز می کنند و کار از خانه جای دفترکار را میگیرد.
هوبرتوس هایل وزیر کار دولت آلمان هماکنون مشغول تهیه پیشنویس قانونی است تا حق کار از خانه را قانونی کند. این سیاستمدار حزب سوسیال دموکرات آلمان از جمله سیاستمدارانی که در جریان پاندمی کرونا بسیار جدی عمل کرده است. به عنوان مثال دربرخورد با صنایع گوشت و فرآوردههای آن.
پس از گزارش یک موج آلودگی به ویروس کرونا در میان کارگران چند کارخانه گوشت، وزیر کار قراردادهای کاری را که بر اساس آن کارخانهها میتوانستند استخدام کارگر را به پیمانکاران فرعی واگذار کند، از سال آینده میلادی در این بخش ممنوع کرد.
پیمانکاران از این قراردادها سود کلانی میبردند و از آنجا که خود مسئول پرداخت حقوق به کارگران بودند آنها را با حقوق کم و شرایط سخت از کشورهای شرق اروپا استخدام میکردند و به آلمان میآوردند.
شیوع کرونا صنایع انرژی و سیاستهای حفاظت از آب و هوا را تحت تأثیر قرار داده است. بسته کمکهای ۱۳۰ میلیارد یورویی دولت فدرال آلمان و کمکهای بیسابقه اتحادیه اروپا به بخش اقتصاد مشروط به کاهش آلایندگی از سوی آنها و حفاظت بیشتر از کرهزمین است.
برای کارشناسان محیطزیست چشم پوشی دولت آلمان از پرداخت کمکهزینه خرید خودروهای سوخت فسیلی و حمایت از خودروهای الکترونیکی گام مثبتی بود. در سطح اتحادیه اروپا ۳۰ درصد از کل بودجه مشترکی که برای مدیریت بحران کرونا در نظر گرفته به حفاظت از آب و هوا اختصاص یافته است.
از آن گذشته برای نخستینبار کشورهای اتحادیه اروپا به طور مشترک زیر بار بدهی رفتند. تا کنون سابقه نداشت که همه کشورها، به ویژه کشورهای ثروتمندتر تضمین کنند که در پرداخت تمام بدهیها به بازارهای مالی مشارکت خواهند داشت.
برخی ازاین کشورها، به عنوان مثال اتریش، پیشتر میگفتند کشورهای شرق یا جنوب اروپا مدیریت اقتصادی موفقی ندارند و نمیتوان روی آنها برای پرداخت بدهی حساب کرد. اما در بحران کرونا اتحادیه اروپا توانست به سرعت موضع واحدی اتخاذ کند.
فیلسوف آلمانی مارکوس گابریل میگوید این تغییرات موجب “خوشبینی محتاطانه” است. او میگوید: «من اگر حامی حرکت اعتراضی “جمعهها برای آینده” بودم به سیاستمداران حاکم میگفتم شما در پاندمی ثابت کردید که همه چیز میتواند به سرعت پیش رود. بنابراین این ادعای شما که نمیتوانیم برای مشکلات زیستمحیطی با روشهای دموکراتیک چارهای پیدا کنیم یک دروغ سیاسی است.»