شانزده سازمان رسانهای خبر دادند که بسیاری از کنشگران سیاسی و حقوق بشر و روزنامهنگاران در سراسر جهان، هدف بدافزاری شدهاند که شرکت اسرائیلی «اناساو» آن را به کشورهای «استبدادی» فروخته است.
بر اساس این گزارش، شماره تلفن ۵۰ هزار نفر از طریق این شرکت اسرائیلی کنترل میشده است؛ موضوعی که به تأیید سازمان غیر انتفاعی «مطالب ممنوعه» و سازمان عفو بین الملل فرانسه نیز رسیده است.
بدافزار فروخته شده که «پگاسوس» نام دارد در هک ۳۷ گوشی هوشمند متعلق به روزنامه نگاران، فعالان سیاسی و حقوق بشر مورد استفاده قرار گرفته است.
این بدافزار نظامی تلفنها را آلوده میکند و به اپراتورها اجازه میدهد تا به پیامها، عکسها، ایمیلها و دادههای مکانی دسترسی پیدا کنند. همچنین از طریق این بدافزار میتوان به طور پنهانی میکروفونها و دوربینهای دستگاهها را فعال کرد.
تحقیقات شانزده سازمان رسانهای نشان میدهد که بیش از هزار نفر در ۵۰ کشور توسط مشتریان شرکت اسرائیلی «ان.اس.او» برای نظارت بالقوه انتخاب شدهاند.
این افراد شامل بیش از ۶۰۰ سیاستمدار و مقام حکومتی، دهها مدیر بازرگانی و فعال حقوق بشر و بیش از ۱۸۰ روزنامهنگار از جمله یک روزنامهنگار مکزیکی به نام سسیلیو پیندا بوده است. این روزنامهنگار که به شکل گستردهای به مسائل اجتماعی و فساد میپرداخت در مارس ۲۰۱۷ به ضرب گلوله کشته شد.
نام روزنامهنگاران شاغل در آسوشیتدپرس، رویترز، سیانان، وال استریت ژورنال، لوموند و فایننشال تایمز نیز در این لیست آمده است. همچنین گفته میشود که دست کم پنج روزنامه نگار مجارستانی توسط مقامهای امنیتی این کشور هدف بدافزار «پگاسوس» قرار گرفتهاند.
نام افراد نزدیک به جمال خاشقچی، ستوننویس واشنگتن پست که در اکتبر ۲۰۱۸ به طرز بیرحمانهای در سفارت عربستان سعودی در استانبول کشته شد نیز در این فهرست آمده است.
ابزاری برای ترساندن
اگنس کالامار، دبیرکل عفو بین الملل در بیانیهای گفت: «پروژه پگاسوس نشان میدهد که چگونه بدافزار شرکت اناساو، سلاح مطلوب دولتهای سرکوبگر است که میخواهند روزنامهنگاران را ساکت کنند، به فعالان حمله کنند، مخالفان را خرد کنند و زندگی های بی شماری را در معرض خطر قرار دهند.»
او گفت: «تعداد روزنامهنگاران مشخص شده به عنوان اهداف، به روشنی نشان میدهد كه چگونه از پگاسوس به عنوان ابزاری برای ترساندن رسانههای منتقد استفاده میشود.»
خانم کالامار در ادامه نتیجه استفاده از چنین بدافزاری را كنترل روایتها، مقاومت در برابر موشكافیها و سركوب هرگونه صدای مخالف دانست.
شرکت اسرائیلی «اناساو»: قبول نداریم
همزمان با انتشار این گزارش، شرکت اسرائیلی «اناساو» که در امور نظارتی امنیتی فعال است، هرگونه عمل اشتباه در این زمینه را تکذیب کرد. این شرکت اعلام کرد که هدف از تهیه بدافزار «پگاسوس»، مبارزه با مجرمان و تروریستها بوده است. بر اساس اعلام این شرکت اسرائیلی، این بدافزار فقط به نهادهای امنیتی و نظامی کشورهایی فروخته شده است که سابقه قابل قبولی در رعایت حقوق بشر داشتهاند.
اناساو علام کرد که گزارش سازمان غیر انتفاعی «مطالب ممنوعه» و سازمان عفو بین الملل «پر از پیشفرضهای غلط و نظریههای تایید نشده است».
با این حال منتقدان با رد این ادعاها، شواهدی را ارائه دادهاند که شرکت «اناساو» مستقیماً جاسوسی با فنآوری بالا را مدیریت میکند. آنها میگویند که سواستفاده مکرر از نرمافزارهای جاسوسی پگاسوس، نبود نظارت کامل بر صنعت خصوصی جاسوسی جهانی را برجسته میکند.
البته در این گزارش به منبع خبر و این که تلفن چه افرادی هک شده، اشاره نشده است.
برخی معتقدند که وجود یک شماره تلفن در دادهها به معنای تلاش برای هک آن دستگاه نیست. با این حال نویسندگان این گزارش بر این نظر هستند که این دادهها اهداف بالقوه مشتریهای شرکت «اناساو» را نشان میدهد.
اهداف بیشتر از خاورمیانه و مکزیک بودهاند
بیشترین شمارهها در این لیست هزاران نفری مربوط به تلفنهای مکزیکی است و سهم زیادی هم به کشورهای خاورمیانه تعلق دارد. بنابراین نرمافزارهای جاسوسی پگاسوس به طور عمده در خاورمیانه و مکزیک در نظارت هدفمند نقش داشتهاند. گزارش شده است که عربستان سعودی جزء مشتریان شرکت «اناساو» است. همچنین شماره تلفنهایی از فرانسه، مجارستان، هند، آذربایجان، قزاقستان و پاکستان در این لیست وجود دارند.
گزارش منتشر شده از پروژه «پگاسوس» نشان میدهد که نه تنها نظام های مستبد، بلکه دولتهای دموکراتیک از جمله هند و مکزیک نیز از بدافزارها شرکت «اناساو» استفاده کردهاند. قرار است نام افرادی که هدف این حملات بودهاند به زودی منتشر شود.
مراکش و روزنامه نگاران فرانسوی
گابریل اتال، سخنگوی دولت فرانسه امروز دوشنبه پس از انتشار این گزارش که در آن به استفاده مراکش از بدافزار پگاسوس برای کنترل حدود سی خبرنگار و مدیران رسانههای فرانسوی اشاره شده بود، گفت که این موضوع تکان دهنده است. او از آغاز انجام تحقیقات در این زمینه خبر داد.
شرکت «اناساو» و پیگرد قضایی
واتساپ و فیس بوک در سال ۲۰۱۹ با ثبت شکایتی از شرکت «اناساو» در دادگاه آمریکا خواستار رسیدگی به هدف قرار گرفتن هزار و ۴۰۰ کاربرشان شدند. اناساو این ادعا را رد کرده است.
همچنین سال گذشته از این شرکت در اسرائیل و قبرس شکایت شده است. خبرنگاران الجزیره و برخی روزنامهنگاران و فعالان اهل قطر، مکزیک و عربستان سعودی از جمله شاکیانی هستند که میگویند از نرم افزار جاسوسی این شرکت برای هک کردن آنها استفاده شده است.
سال گذشته، دادگاهی در اسرائیل با استناد به «شواهد ناکافی»، دادخواست عفو بینالملل را که خواستار سلب مجوز صادرات محصولات شرکت اناساو بود رد کرد.
اتحادیه اروپا: کنترل روزنامه نگاران غیر قابل قبول است
اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا امروز و پس از گذشت یک روز از انتشار گزارش پرونده بدافزار «پگاسوس»، گفت که کنترل کنشگران سیاسی و حقوق بشر و روزنامه نگاران در سراسر جهان غیر قابل قبول است.
او که به پراگ، پایتخت چک سفر کرده است، تأکید کرد که «آزادی مطبوعات ارزش اصلی اتحادیه اروپا است.»