رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، پس از یک ماه به قتل رسیدن جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول، مستقیما حکومت عربستان را متهم به این قتل کرده است. این در حالی است که ریاض می‌گوید خاندان سعودی و محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور از نقشه قتل آقای خاسقجی بی اطلاع بوده‌اند.
آقای اردوغان روز جمعه (دوم نوامبر) در یادداشتی که واشنگتن پست آن را منتشر کرده نوشته: “ما می‌دانیم که دستور قتل خاشقجی از سوی بالاترین رده مقام‌های حکومت سعودی صادر شده است.”
با وجود این، آقای اردوغان ضمن تاکید بر روابط “دوستانه” آنکارا با ریاض گفته گمان نمی‌کند ملک سلمان، پادشاه عربستان شخصا در این ماجرا دخالت داشته بوده است.
با وجود اشاره مستقیم آقای اردوغان به نام پادشاه عربستان و مبرا دانستن آن از نقشه قتل آقای خاشقجی، رئیس جمهوری ترکیه نامی از محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان که عملا زمام امور را در دست دارد نبرده و به این ترتیب گمانه‌زنی‌ها را به این سو سوق داده که دولت ترکیه ولیعهد را مقصر اصلی صدور فرمان قتل جمال خاشقجی می‌داند.
بازرسان ترکیه که در تیمی مشترک با همتایان عربستانی خود مشغول تحقیق درباره چگونگی قتل آقای خاشقجی و پیدا کردن جسد او هستند، می‌گویند نتایج فعلی تحقیقات آنها نشان می‌دهد جمال خاشقجی بلافاصله پس از ورود به کنسولگری توسز تیمی از ماموران امنیتی که وارد استانبول شده بودند به قتل رسیده و سپس جسدش قطعه قطعه شده است.
روز جمعه همچنین یاسین آقتای یکی از اعضای ارشد حزب حاکم، حزب عدالت و توسعه- و مشاور رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه گفت “تنها نتیجه منطقی” این است که عاملان قتل روزنامه‌نگار عربستان سعودی جسد را نابود کرده‌اند “طوری که اثری از آن نماند.”
آقای آقتای به روزنامه حریت گفت دلیل اینکه جسد جمال خاشقجی را قطعه‌قطعه کردند این بود که راحت‌تر بتوان آن را حل کرد: “الان ما می‌بینیم که فقط جسدش را قطعه قطعه نکردند بلکه آن را بخار هم کردند.”
خدیجه چنگیز نامزد آقای خاشقجی در مقاله‌ای که در پنج روزنامه معتبر از جمله گاردین بریتانیا و واشنگتن پست آمریکا منتشر شد از رهبران دنیا خواست تا عاملان این قتل به دست عدالت سپرده شوند.
در همین حال به گزارش واشنگتن پست محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در گفتگوی تلفنی با جرد کوشنر داماد آقای ترامپ و جان بولتون مشاور امنیت ملی گفته بود که آقای خاشقجی یک اسلامگرای تندرو و عضو اخوان المسلمین بوده است.
به گزارش واشنگتن پست این گفتگو درست یک هفته بعد از قتل آقای خاشقجی انجام شد و پیش از آن که عربستان قتل آقای خاشقجی را بپذیرد.
عربستان این مکالمه و همچنین دخالت اعضای خاندان سلطنتی در این قتل را تکذیب کرده و گفته “تمام تلاشش را برای روشن شدن واقعیات می‌کند.”
خانواده آقای خاشقجی در بیانیه‌ای عضویت آقای خاشقجی در اخوان المسلمین را تکذیب کرده و گفتند خود او هم در سالهای اخیر بارها گفته بود که عضو اخوان المسلمین نیست: “جمال خاشقجی به هیچ وجه فرد خطرناکی نبود و ادعای خلاف آن مسخره است.”
آقای خاشقجی که به رهبران عربستان سعودی بخصوص محمد بن سلمان ولیعهد این کشور انتقاد می‌کرد روز دوم اکتبر به کنسولگری عربستان سعودی رفت تا مدارک لازم برای ازدواج با نامزد ترکیه‌ای‌اش را بگیرد اما بعد از آن ناپدید شد.
فرضیه جدید ترکیه درباره در اسید حل کردن جسد جمال خاشقجی، یک گره دیگر به پیچش‌های ماجرا و خوانش‌های هولناک از آن افزدوه است. موضوعی که خیلی زود رسانه‌ها را به یاد ماجرای قتل (اعدام) و تکه‌تکه کردن و سپس در اسید سولفوریک حل کردن پاتریس لومومبا، نخست‌وزیر جوان کنگو در سال ۱۹۶۱ انداخته است.
جزئیات نقشه ترور، نحوه اعدام و ناپدید کردن پاتریس لومومبا برای سال‌ها به عنوان یک راز سیاسی باقی مانده بود.
اتریس لومومبا؛ نخست‌وزیری که در اسید حل شد
تا این که بالاخره حدود نیم قرن بعد از این واقعه، ژرار سئورت، مامور نظامی بلژیک اعتراف کرد که او و همکارش پس از قطعه‌قطعه کردن جسد پاتریس لومومبا و دو وزیر وفادارش، آنها را در اسید سولفوریک انداختند و بقایای اجساد را هم در آتش سوزاندند.
ژرار سئورت (Gerard Soerte) افسر نظامی بلژیکی می‌گوید در سال ۱۹۶۱ و پس از اعدام پاتریس لومومبا، نخست وزیر منتخب مردم کنگو و دو وزیر کابینه‌اش، وزیر کشور کاتانگا با او تماس گرفت و گفت: “شما کشته‌اید، شما هم جسد را سر به نیست کنید. برای من مهم نیست که چگونه این کار را می‌کنید.”
ژرار سئورت: “دو روز آنجا بودیم. کارهایی کردیم که حیوان هم چنین نمی‌کند. برای همین هم تا خرخره مشروب نوشیده بودیم تا زیاد متوجه آنچه انجام می‌دهیم نباشیم.”
انتشار این مدارک و اظهارات شخصی افسران نظامی بلژیک و سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا (سیا) در ۱۵ سال گذشته به محققان اجازه داد از سقوط دولت لومومبا آن هم تنها ۶۷ روز پس از به قدرت رسیدن رمزگشایی کنند تا جایی که لودو ویته ( Ludo De Witte) برجسته‌ترین نویسنده بلژیکی در این زمینه، قتل پاتریس لومومبا را ” بزرگترین ترور سیاسی قرن بیستم” بنامد.
پس از آشکار شدن این اسناد دولت بلژیک در فوریه سال ۲۰۰۲ از مردم کنگو رسما عذرخواهی کرد.
در دسامبر سال ۲۰۱۳، یعنی بیش از نیم قرن پس از قتل لومومبا، بالاخره دادگاهی در بلژیک با تحقیق دوباره در مورد ۱۲ نفر از مسئولان مستقیم اعدام پاتریس لومومبا موافقت کرد.
این تصمیم در پی آن گرفته شد که گای لومومبا (Guy-Patrice Lumumba) با تشکیل پرونده‌ای خواهان تحقیق در مورد مشخصات عاملان مستقیم قتل پدرش شده است.
فشار بین‌المللی
عربستان سعودی و متحدان غربی‌اش پس از برملا شدن قتل این روزنامه‌نگار منتقد عربستانی زیر فشار دیپلماتیک قرار دارند.
محمد بن سلمان از کاخ سفید خواسته تا پیوند نزدیک آمریکا و عربستان سعودی را حفظ کند. عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان هم بر اهمیت عربستان سعودی برای جلوگیری از نفوذ ایران در منطقه تاکید کرده است.
امروز بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل هم قتل آقای خاشقجی را اتفاقی وحشتناک خواند اما گفت “مشکل بزرگتر، ایران است” و برای مقابله با ایران “عربستان سعودی باید باثبات بماند.”
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا گفته است که روایت عربستان برایش قانع کننده نبوده اما راغب هم نیست قرارداد ١١٠ میلیارد دلاری تسلیحاتی با این کشور را به خطر اندازد.
آمریکا ویزای افراد دخیل در قتل را باطل کرده اما به گفته مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا چند هفته دیگر طول می‌کشد تا آمریکا بقدر کافی درباره این افراد اطلاعات کسب کند که بتواند آنها تحریم کند.
ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه دو روز پیش قتل آقای خاشقجی را جنایتی “مشمئزکننده” خواند و گفت کشورش به رابطه اقتصادی با عربستان وابسته نیست و تحریم‌هایی را در نظر می‌گیرد اما به جزئیات بیشتری اشاره نکرد.
بی بی سی فارسی
