دفتر نمایندگی دیپلماتیک برخی کشورها در تهران بخشی از امور ثبت درخواست ویزا را به یک شرکت خصوصی سپرده‌اند. یکی از هدف‌های این اقدام مقابله با سوداگری عنوان می‌شود، اما واسطه‌ها همچنان فعال هستند.
گستردگی حضور واسطه‌ها برای دریافت ویزای کشورهای خارجی در ایران چنان ابعادی یافته که بسیاری از وجود یک “مافیای ویزا” در این کشور سخن می‌گویند. شاید این عبارت اندکی اغراق‌آمیز باشد اما تشکیل کمپین “حق سفر داریم” در فضای مجازی که چند ماه پیش در اعتراض به این وضعیت و برای ثبت تجربه شهروندان در مواجهه با سوداگران ویزا به راه افتاد، برخی واقعیت‌ها را آشکار می‌کند.
شماری از سفارت‌خانه‌های کشورهای خارجی در تهران، از جمله بریتانیا، فرانسه، هلند، نروژ، سوئد، اتریش، آفریقای جنوبی و قبرس از مدتی پیش برخی از امور فنی تقاضای روادید را به شرکت خصوصی “وی‌اف‌اس گلوبال” (VFS) سپرده‌اند. هدف از این کار تسهیل خدمات کنسولی، شتاب بخشیدن به روند صدور ویزا و حذف واسطه‌ها و سوداگران عنوان می‌شود.
شرکت وی‌اف‌اس که شعبه آن در تهران در سال ۹۴ تاسیس شده اموری نظیر ثبت درخواست ویزا و بررسی و جمع‌آوری مدارک لازم از متقاضیان را بر عهده دارد اما در تصمیم‌گیری درباره صدور یا عدم صدور روادید نقشی ندارد.
خبرگزاری ایسنا در گزارشی که روز جمعه دهم شهریور ماه منتشر شد به بررسی تاثیر فعالیت شرکت وی‌اف‌اس در کاهش سوداگری پرداخته و نتیجه گرقته که “همچنان اراده‌ای برای مقابله جدی با بازار سیاه و مافیای ویزا دیده نمی‌شود”. بنابر این گزارش سوداگرانی که تا چندی پیش اطراف سفارت‌خانه‌های متمرکز بودند اکنون فعالیت خود را به نزدیکی دفتر این شرکت منتقل کرده‌اند.
در گزارش ایسنا آمده است: «در یکی از پاساژهای شمال تهران که این شرکت شعبه‌ای دارد، اشخاصی مدام در تردد هستند و به متقاضیانی که پرونده‌شان رد شده و یا نوبتی برای مصاحبه پیدا نمی‌کنند، در ازای مبالغی هنگفت پیشنهاد “ویزای فوری” می‌دهند، ظاهرا این سیستم در شرایطی برون‌سپاری شده که حاشیه‌ی آن هنوز امن و پاک‌سازی نشده است.»
رضا اباذری، رئیس هیئت مدیره انجمن دفاتر خدمات مسافرتی استان تهران، در دفاع از عمل‌کرد شرکت VFS می‌گوید این شرکت ۱۹ سال سابقه دارد و در ۱۲۹ کشور به عنوان کارگزار و پیمانکار فعالیت می‌کند. او به ایسنا گفت: «ماموریت این شرکت، ارائه خدمات ویزای فوری نیست، بلکه تسهیل و تسریع در روند پیگیری درخواست ویزا است؛ سیستمی که در دنیا رایج شده و خیلی‌ها از آن استفاده می‌کنند.»
انفعال مسئولان در برخورد با سوداگران
محمدحسن کرمانی، رئیس هیئت مدیره پیشین این انجمن نظر متفاوتی دارد و با بیان این که عدم تناسب میان تقاضا و عرضه از علت‌های رواج سوداگری است گفت: «به هر حال نظام اداری ما بر همین منوال است، بنابراین امر عجیبی نیست. قطعا آنچه ما امروز می‌دانیم، مسئولان امر در همه‌ی سطوح از آن مطلع‌اند، اما جلوگیری نمی‌کنند، پس علتی دارد که یکی از آنها انتفاع است.»
شرکت وی‌اف‌اس گلوبال فعالیت خود را سال ۲۰۰۱ از هند آغاز کرد و اکنون در بسیاری از کشورها شعبه دارد. فعالیت این شرکت در سال‌های گذشته همیشه بدون حاشیه نبوده است. در حدود دو سالی که از حضور این شرکت در ایران می‌گذرد نیز حرف و حدیث‌های زیادی درباره آن به گوش می‌خورد که درستی یا درستی آنها کاملا مشخص نیست.
با این همه هشدارهای برخی از سفارت‌خانه‌ها مانند فرانسه و بریتانیا، حضور دلالان در اطراف دفتر شرکت VFS در تهران را تائید می‌کند. سفارت بریتانیا از متقاضیان ویزا خواسته که اگر کارمندان این شرکت ادعا کنند توانایی تاثیر بر درخواست ویزا را دارند، موضوع را به شکل کتبی به رئیس خدمات ویزا در این سفارتخانه اطلاع دهند.
دفتر نمایندگی دیپلماتیک اتریش در تهران نیز در پایگاه اطلاع‌رسانی اینترنتی خود نوشته است: «سفارت نسبت به کاسبان – از جمله تعدادی از آژانس‌های مسافرتی و اشخاصی که در برابر سفارت شما را خطاب قرار داده ولی هیچ ارتباطی با سفارت ندارند – و در قبال دریافت پول به شما وعده تعیین وقت مصاحبه می‌دهند، هشدار می‌دهد.»
دلالان “ویزای فوری، ویزای تضمینی”
به رغم این، اباذری می‌گوید وجود دلالان در اطراف دفتر شرکت پیمانکاری یاد شده به این معنا نیست که این شرکت کارش را درست انجام نمی‌دهد. در همین حال گفته‌ی می‌شود انتقاد و تردید درباره سلامت فعالیت‌های این شرکت، در مواردی از سوی صاحبان آژانس‌های مسافرتی مطرح می‌شود که در سوداگری بازار ویزا نقش داشته‌اند.
رییس هیئت مدیره انجمن دفاتر خدمات مسافرتی استان تهران این موضوع را تکذیب کرده و به ایسنا گفته است: «آن معترضان آژانس‌دار نیستند، بلکه افرادی هستند که به روش سنتی کار می‌کنند و ترجیح می‌دهند هرج و مرج باشد تا خود را از این شرایط منتفع کنند. آنها دلال‌هایی هستند که به سفارت‌خانه‌ها رخنه کرده‌اند و معمولا خارج صنف هستند و متاسفانه فقط باعث بدنامی صنف ما شده‌اند.»
دلال‌های بازار پر رونق دریافت ویزا، هر که باشند همچنان فعال هستند. ماشین جستجوی گوگل برای عبارت “ویزای فوری” نزدیک به نیم میلیون مدخل به زبان فارسی ارائه می‌دهد که بسیاری از آنها مدعی هستند می‌توانند برای متقاضیان، خارج از نوبت وقت بگیرند. برخی از آنها نیز ادعا می‌کنند که “ویزای تضمینی” می‌گیرند. هنوز مشخص نیست که فعالیت شرکت VFS در ایران تا چه میزان فعالیت این دلالان را محدود می‌کند.
ابهاماتی در مورد مقابله با مافیای ویزا در ایران
