علی عبدالله صالح در ۲۲ مارس ۱۹۴۲ به دنیا آمد و در ۴ دسامبر ۲۰۱۷، در سن ۷۵ سالگی جان باخت. این سیاستمدار یمنی، شیعه زیدی بود و ۵ روز پس از شکستن ائتلاف خود با حوثی‌ها، که آنها هم شیعه زیدی هستند، به دست آنها کشته شد.
وی در ژوییه سال ۱۹۷۸ و در سن ۳۶ سالگی به ریاست جمهوری یمن شمالی رسید که از سال ۱۹۶۲، به همراه یمن جنوبی دو کشور جداگانه را در جنوب شبه جزیره عربستان تشکیل می دادند.
آقای صالح پس از یکپارچگی یمن شمالی و جنوبی در ۲۲ مه ۱۹۹۰، رئیس جمهور یمن متحد شد. چهار سال بعد، جدایی خواهان یمن در جنوب کشور با دولت وی درگیر شدند که نتیجه آن، شکست جنوبی ها و حفظ یکپارچگی یمن بود.
کشور یمن در زمان زمانداری او از متحدان غرب محسوب می شد.
برکناری در پی “بهار عربی”
در سال ۲۰۱۱ و به دنبال بالاگرفتن حرکت‌های مردمی در کشورهای عربی، موسوم به “بهار عربی”، اعتراضات علیه علی عبدالله صالح نیز شدت گرفت.
با شروع اعتراضات در سال ۲۰۱۱، حوثی‌ها ابتدا به اعتراضات علیه آقای صالح پیوستند و با استفاده از خلاء قدرت، تسلط خود را بر نقاطی از خاک یمن افزایش دادند.
اعتراضات یمن، نهایتا به برکناری علی عبدالله صالح در ژانویه ۲۰۱۲ منجر شد. پس از این تحول، پارلمان یمن قانون مصونیت قضایی آقای صالح را به تصویب رساند که متعاقب آن، وی یمن را به مقصد آمریکا و برای “معالجات پزشکی” ترک کرد.
در سال ۲۰۱۳، حوثی های یمن که در قالب گروه مسلح “انصارالله” متشکل شده بودند، با نیروهای دولت جدید یمن به ریاست عبدربه منصور هادی درگیر شدند.
در پی این تحول، علی عبدالله صالح به یمن بازگشت و در قالب سازوکار موسوم به “دولت وحدت ملی” با حوثی ها متحد شد.
شورای امنیت سازمان ملل متحد، در سال ۲۰۱۴ آقای صالح را عامل تهدید صلح و سد کردن راه حل سیاسی برای بحران یمن دانست و در فهرست تحریم های مالی و مسافرتی بین المللی قرار داد.
رئیس جمهور سابق یمن و نظامیان وفادار به او به رهبری فرزندش احمد علی عبدالله صالح، در جریان این درگیری به همراه نیروهای حوثی رویاروی نیروهای وفادار به عبدربه منصور هادی قرار گرفتند.
بازگشت به پایتخت در ائتلاف با حوثی ها
در سپتامبر سال ۲۰۱۴، شورشیان انصار الله شهر صنعا، پایتخت را متصرف شدند و در ژانویه ۲۰۱۵، با تصرف کاخ ریاست جمهوری، عملا آقای هادی را از قدرت برکنار کردند.
حوثی‌ها سپس با تشکیل نهادی به نام “دولت انتقالی”، حکومت را در دست گرفتند؛ در حالی که دبیرکل سازمان خواستار بازگشت رئیس جمهور به قدرت شده بود.
در پی تصرف صنعا از سوی حوثی ها، عبدربه منصور هادی و نیروهای هوادارش به به شهر عدن رفتند تا از آنجا جنگ با شورشیان را ادامه دهند. با تصرف عدن از سوی جنگجویان انصارالله، آقای هادی در مارس ۲۰۱۵ به عربستان سعودی گریخت.
ارتش عربستان و همپیمانان آن در ادامه این درگیری، در مارس ۲۰۱۵ در حمایت از عبدربه منصور هادی وارد خاک یمن شدند تا به شکست دادن مخالفان و بازگشت او به قدرت کمک کنند.
ائتلاف به رهبری عربستان در جریان این عملیات به بمباران شدید پایتخت و سایر بخش های تحت کنترل حوثی ها و متحدان علی عبدالله صالح پرداختند و از حمایت سیاسی و اطلاعاتی آمریکا برخوردار بودند. در جریان این بمباران‌ها، هزاران نفر از ساکنان غیرنظامی این مناطق نیز کشته شدند.
از سوی دیگر، ایران نیز به حمایت از حوثی ها پرداخت؛ حمایتی که عربستان و متحدانش تاکید دارند به شکل ارسال اسلحه بوده و ایران می گوید در قالب کمک های غیرنظامی است. هرچند اخیرا، فرمانده کل سپاه پاسداران تایید کرده که ایران به حوثی ها کمک “مستشاری” می کند.
علی عبدالله صالح و نیروهای وفادار به او، بعد از سه سال همکاری عملی در نبرد قدرت یمن، در ژوییه ۲۰۱۶ رسما اعلام کردند که در مقابله با نیروهای وفادار به آقای هادی و متحدان عربستان، با حوثی ها ائتلاف تشکیل داده اند.
با گسترش جنگ داخلی یمن، در نوامبر ۲۰۱۶، عبد ربه منصور هادی پس از ۱۴ ماه وارد بندر عدن در جنوب کشور شد تا با حمایت ائتلاف به فرماندهی عربستان به جنگ با مخالفان ادامه دهد.
پشت کردن پرهزینه به حوثی‌ها
پیچیده شدن هرچه بیشتر جنگ داخلی یمن، به تدریج با ایجاد و گسترش اختلافاتی میان حوثی های مورد حمایت ایران و نیروهای حامی علی عبدالله صالح توام شد که بعضا، با درگیری های مسلحانه میان طرفین همراه بود.
در ۳۰ نوامبر، اختلافات تا به آنجا گسترش یافت که آقای صالح همپیمانی خود را با حوثی‌ها به هم زد و در صنعا، بین نیروهای وفادار به او و نیروهای انصارالله جنگ در گرفت.
با تشدید درگیری ها، علی عبدالله صالح روز دوم دسامبر در یک سخنرانی تلویزیونی گفت اگر ائتلاف به رهبری عربستان حملاتش را متوقف کند و محاصره شمال یمن را بشکند آماده است صفحه جدیدی را در روابط باز کند.
بعد از این سخنرانی، سخنگوی ائتلاف به رهبری عربستان با استقبال از این پیشنهاد خواستار “بازگشت یمن به خانواده اعراب” -در مقابل ایران- شد. در مقابل، دفتر سیاسی گروه حوثی‌ها در بیانیه‌ای گفت “صالح به مشارکتی که هرگز هم به آن اعتقادی نداشته پشت کرده است”.
تنها یک روز بعد، هواپیماهای ائتلاف به رهبری عربستان سعودی مواضع حوثی‌های درگیر با هواداران آقای صالح را بمباران کردند.
در نهایت، در روز ۴ دسامبر، حوثی ها که در درگیری با متحدان سابق خود دست بالا را پیدا کرده بودند، با صدور اطلاعیه ای از کشتن “علی عبدالله صالح و چند تن از همراهانش” خبر دادند و تصاویری را از جسد او منتشر کردند.
حوثی ها در این اطلاعیه، آقای صالح را به “همکاری با کشورهای متجاوز” متهم کردند.
با به رگبار بسته شدن خودروی حامل علی عبدالله صالح به دست متحدان سابقش، پرونده چهار دهه حضور پررنگ او در صحنه سیاست یمن بسته شد.
به نقل از بی بی سی فارسی
